Kardiyopulmıner Rehabilitasyon

 

PULMONER REHABİLİTASYON NEDİR?

              Pulmoner rehabilitasyon; uzun süreli solunum hastalığı olanlar  için uygulanan bir programdır. Uzun süreli akciğer, solunum probleminiz olduğunda, nefes darlığı hissetmeksizin hareket  etmeniz veya normal günlük aktivitelerinizi yapmanız güçleşir. Çok kolay yorulduğunuzu ve sıklıkla tükendiğinizi hissedersiniz. Pulmoner rehabilitasyon nefes darlığınızla başa çıkabilmeyi, aynı  zamanda daha güçlü ve sağlıklı hissetmenizi sağlar. Nefessizlik hissi çok korkutucu olabilir; bu da nefes darlığının kötüleşmesine neden olabilir. Bunu önlemek için birçok kişi daha az hareket eder. Oysa bu çözüm değildir. Hareketliliğin kısıtlanması sizi güçsüz, yorgun ve daha fazla nefes darlığı ile  karşı karşıya bırakır. Pulmoner Rehabilitasyon bu kısır döngünün kırılmasında size yardımcı olacaktır.

 

PULMONER REHABİLİTASYON NELERİ İÇERİR?

              Pulmoner rehabilitasyon programında aşağıdaki başlıklar ve uygulamalar yer alır.

• Kişiye özel egzersiz programı.

• Akciğer sağlığı, hastalıkları ve tedavileri ile ilgili hasta ve aile eğitimi

• Nefes darlığı ile baş edebilme yöntemleri.

• Beslenme danışmanlığı, tedavisi.

  •   Destekleyici, arkadaşça ortam

 

PULMONER REHABİLİTASYONUN HEDEFLERİ NELERDİR?

               Konusunda eğitimli, deneyimli hekimler, fizyoterapistler,hemşireler, diyetisyenler, sosyal hizmet uzmanları ve psikologlar bir ekip olarak birlikte hastalığınızla başa çıkmanızı sağlayacaklardır.

Bu amaca yönelik pulmoner rehabilitasyonun özel hedefleri:

• Solunum problemlerinizden kaynaklanan yakınmalarınızı ve gelişebilecek olumsuzlukları önlemek ve azaltmak,

• Günlük yaşam aktivitelerinizi yapabilir hale gelmenizde yardımcı olmak,

• Fiziksel kapasitenizi iyileştirmek ve egzersiz kapasitenizi artırmak,

• Hastalığınız ile ilgili endişe ve korkularınızla başa çıkmanıza yardımcı olmak,

  •   Hastane başvurularını ve yatış gerekliliğini azaltmaktır.

 

PULMONER REHABİLİTASYON PROGRAMLARINA KİMLER BAŞVURABİLİR?

              Pulmoner rehabilitasyon programlarına;

• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH),

• Astım,

• Bronşektazi,

• Kistik fibrozis,

• Göğüs kafesi hastalıkları,

• Solunum problemi yaratan sinir-kas hastalıkları,

• Akciğeri etkileyen bağ dokusu hastalıkları,

• Akciğer nakli bekleyen veya akciğer cerrahisi öncesi ve sonrası solunum problemleri olan hastalar başvurabilir.

            Program nefes darlığı nedeni ile yaşam kalitesi ve fiziksel kapasitesi bozulan, hastalığı hakkında bilgi edinme ihtiyacı olup, hastalığın yarattığı kısıtlamalarla baş etmeyi öğrenmesi gereken hastalara yöneliktir.

 

PULMONER REHABİLİTASYON PROGRAMINA NASIL ULAŞILABİLİR?

           İlk adım en yakın pulmoner rehabilitasyon programı uygulayan merkeze ulaşmaktır. Bunun için aile hekimi veya sağlık kuruluşundan pulmoner  rehabilitasyon programı olan merkezler öğrenilebilir.

 

PULMONER REHABİLİTASYON PROGRAMLARININ ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

          Pulmoner rehabilitasyon programları; hastanede yatarak,ayaktan ve evde uygulanabilen; uygulama merkezlerinin olanak ve özelliklerine göre süresi ve içeriği değişebilen programlardır.

Ulaşım ve sağlık güvencesi kapsamı için ilgili merkezle iletişim kurulmalıdır.

 

PULMONER REHABİLİTASYON NASIL YARAR SAĞLAR?

a.Fiziksel aktiviteyi artırmak niçin önemli?

            Egzersiz, pulmoner rehabilitasyon programlarının en önemli bölümüdür. Egzersiz kalp ve akciğer fonksiyonlarını iyileştirir.Kaslarını güçlendirerek, nefes darlığı hissini azaltır.Solunumsal problemleri olanlar nefes darlığı gelişme korkusu nedeniyle, fiziksel aktivitelerini kısıtlarlar. Aktivite kısıtlandığında dayanıklılık ve güç azalır. Pulmoner rehabilitasyon, bireyin kapasitesinin el verdiği ölçüde aktif olmasına yardımcı olur.Egzersiz eğitimi, pulmoner rehabilitasyon programlarında bireysel ihtiyaca göre birebir veya grup içinde uygulanır.Yürüme, bisiklete binme gibi aerobik egzersizleri ve güçlendirme  egzersizlerini içerir. Ayrıca, solunum egzersizleri, gevşeme ve günlük aktiviteler sırasında enerji kullanma teknikleri ve nefes darlığını azaltma  yöntemleri öğretilir.

b. Hasta ve ailesinin eğitimi niçin önemli?

Hasta ve ailesinin eğitimi, pulmoner rehabilitasyonun diğer  bölümüdür.Eğitimin birebir verilediği gibi,yazılı ve görsel materyal kullanılarak,grup eğitim toplantılarında  da verilir.

 

Eğitim programlarının içeriğinde aşağıdaki konu başlıkları yer alır.

• Akciğerlerin nasıl çalıştığı,

• Hastalıklar ile ilgili bilgilendirme,

• Tedavi, ilaçların etkileri ve yan etkileri, inhaler kullanma   teknikleri,yardımcı solunum cihazlarının kullanımı ve kendine bakım,

• Oksijen kullanımı koşulları ve nasıl kullanılacağı,

• Solunum teknikleri,

• Egzersizin önemi,

• Solunum problemleri (nefes darlığı, öksürme, balgam çıkarma)ile baş edebilme yöntemleri,

​

  c.Hastalığın getirdiği kısıtlamalarla nasıl başa çıkılabilir?

            Hastalık nedeniyle günlük yaşantı sırasında, huzursuzluk ve kaygı duyulabilir. Bu duygular nefes darlığını artırabilir. Uzun süreli solunum hastalığı olanlarda, depresyon sık rastlanan bir durumdur. Bu konuda danışmanlık hizmeti almak, hastalıkla başa çıkmada hem hastaya hem de ailesine yardımcı olacaktır.Pulmoner rehabilitasyon programlarında, stresle ve hastalıkla baş edebilme ve gevşeme teknikleri öğretilmektedir.

  d.  Beslenme alışkanlığı neden önemli? Sorunlar nasıl çözülebilir?

           Uzun süreli solunum hastalığı kilo kontrolü ve beslenme ile ilgili sorunlara yol açabilir. Nefes darlığı, dengeli beslenmeyi engelleyebilir. Yiyeceklerin miktarı, tipi ve öğün zamanlaması,nefes darlığının artmasına neden olabilir. Pulmoner rehabilitasyon ekibinde yer alan bir diyetisyen, sağlıklı beslenme, doğru gıda  seçimi ve hazırlanması ile ilgili hastayı bilgilendirir.Beslenme yetersizliği, yutma güçlüğü, kilo kaybı ve şişmanlık sorunu olan kişilerde, danışmanlık ve bireysel yaklaşım sunulur.

 

PULMONER REHABİLİTASYON PROGRAMINI TAMAMLADIKTAN SONRA NE YAPILMALIDIR?

              Program süresince öğrenilen ve uygulanan yaklaşımlar, günlük yaşamın bir parçası olmalıdır. Pulmoner rehabilitasyon ekibi tarafından program bitiminde hastaya uzun dönem tedavi planı verilir. İdame tedavi önerilerine uyulmalıdır. Önerilen sıklıkta kontroller için başvuru unutulmamalıdır.

 

PULMONER REHABİLİTASYON PROGRAMI UYGULAYAN BİR MERKEZE ULAŞIM İMKÂNI YOKSA NE YAPILMALIDIR?

              Pulmoner rehabilitasyon programına ulaşım imkânı yoksa, hastanın kendi kendine yapabileceği çok şey vardır. Öncelikle göğüs hastalıkları uzmanına danışarak yapabilecekleri hakkında bilgi edinir. Yaşam kalitesini sigarayı bırakarak, ilaçlarını doğru kullanmayı öğrenerek ve düzenli egzersiz yaparak artırabilir.

Aşağıdaki basit egzersiz programını uygulayarak başlayabilir:

• En basit ve en önemli egzersiz düzenli yürüyüş yapmaktır.

• Sağlıklı bireyler için her gün en az 20 dakika yürüyüş önerilmektedir.

• Yürüyüş programları, yürüme süresi ve mesafesini artıracak şekilde planlanır.

Yürüme süresi aşağıdaki şekilde ayarlanabilir:

• Günde 5 dakika yürüyebiliyorsanız  günde en az 2 kez, yapabiliyorsanız 3 kez

• Günde 5-10 dakika arasında yürüyebiliyorsanız  günde 2 kez

• Günde 10-15 dakika arasında yürüyebiliyorsanız  en az günde 1 yapabiliyorsanız 3 kez

• Günde 15-20 dakika arasında yürüyebiliyorsanız  günde 1 kez Yürümeniz önerilir.

 

YÜRÜYÜŞLERDE YAPILMASI VE YAPILMAMASI GEREKEN ÖNEMLİ NOKTALAR

YAPILMASI GEREKEN ÖNEMLİ NOKTALAR:

• Düz bir zemin üzerinde yürünmelidir.

• Hastanın kısa etkili nefes açıcı ilacı her zaman yanında olmalıdır.

• Mümkünse sürekli olarak, çok uzun süreli duraklamadan yürünmelidir.

• Yürüme zamanı yavaş yavaş artırılmalıdır.

• Yürüme süresi, hiç ara vermeden (dinlenme ihtiyacı olmadan)yürünebildiği zaman artırılmalıdır.

• Eğer hasta oksijen kullanıyorsa; oksijenle birlikte yürümelidir,oksijen kullanımı, kullanılacak oksijen kaynağının seçimi için Göğüs Hastalıkları Uzmanına başvurmalıdır.

 

YAPILMAMASI GEREKEN ÖNEMLİ NOKTALAR:

• Fazla miktarda yemek yedikten sonra yürünmemelidir.

• Bir anda aşırı egzersize kalkışılmamalı, tempo yavaş yavaş artırılmalıdır.